60e Biënnale van Venetië opent vandaag, met veel Belgische kunst (2024)

De Biënnale van Venetië werd deze week zelf even wereldnieuws, toen de Israëlische kunstenares Ruth Patir weigerde het Paviljoen van Israël te openen, uit protest tegen de oorlog in Gaza.

Vanmechelen werd gevraagd door het Venetiaans Paviljoen om werk te tonen. Hij zet een bronzen beeld met de voeten in het water. Een wake-up call voor een stad die bedreigd wordt door het stijgende zeeniveau.

Het thema dit jaar is 'Strangers everywhere', vrij vertaald wordt dat 'Overal vreemdeling'. Volgens de Zuid-Amerikaanse curator Adriano Pedrosa heeft dat verschillende betekenissen: "Waar je ook gaat en waar je ook bent, je zal altijd vreemden ontmoeten. En het maakt niet uit waar je bent, maar diep vanbinnen zal je zelf ook altijd een vreemdeling blijven."

Nergens krijg je zoveel weerklank als opde Biënnale van Venetië

Deze 60eBiennale kiest in de centrale tentoonstelling resoluut voor nieuwe, te ontdekken kunstenaars. Onder de meer dan 300 namen ookJoshua Seraphin, die verbonden is aan kunstencentrum VIERNULVIER in Gent: "Queerness betekent niet gewoon dat je er anders uitziet. Voor mij is het een staat van zijn, dat je toestaat ergens tussenin te zitten. Queerness is in zekere zin een weerstand tegen het systeem dat er is, waarin we nu leven."

88 landen selecteerden kunstenaars die tentoonstellen in een eigen paviljoen. Benin, Ethiopië, Tanzania en Oost-Timor doen voor het eerst mee. Daarvoor worden soms kosten noch moeite gespaard. In het Belgisch paviljoen werd zelfs een vals plafond verwijderd, om enkele folkloristische reuzen uit Spanje, Frankrijk en België te kunnen tonen.

Die reuzen zijn een idee van het kunstenaarscollectief Petticoat Government.Al is dat maar een deel van het werk, vertelt kunstenaar Ivo Provoost: "Je kunt hier een krant lezen, je kunt hier zitten. Je kunt hier in discussie treden met jonge mensen die de verhalen achter de reuzen vertellen. En je kunt hier ook dansen."

Dansen gebeurde de previewdagen bijna continu, met trommels en fluitjes in de aanslag. "Je ziet dat de mensen de ruimte gebruiken en niet alleen maar komen kijken", merkt Provoost blij op. De reis van de reuzen en het samenwerken met de gemeenschappen die de reuzen levend houden, was voor het collectief minstens even belangrijk als de opbouw in Venetië. Die reis valtook op groot scherm te bekijken.

Onder de reuzen in het Belgische Paviljoen is ruimte om te dansen. Foto: Lola Pertsowsky. Lola Pertsowsky, courtesy of Petticoat Government

Kunstenares Berlinde De Bruyckere stelde in 2013 tentoon in het Belgisch Paviljoen. Vandaag heeft ze een eigen, indrukwekkende tentoonstelling in de San Giorgio Maggiore, een toplocatie in de stad zelf: "2013 was een sleutelpunt in mijn carrière, daar is heel veel uit voortgekomen. Nergens krijg je zoveel weerklank als opde Biënnale van Venetië. Iedereen die iets te maken heeft met kunst zie je hier. Die ontmoetingen zijn heel belangrijk. Je voelt die energie in de stad, als je hier nu rondloopt."

"Je krijgt een ander publiek door het feit dat je hier werkt in een kerk en op een heel publieke plaats. Dat vond ik toch ook heel belangrijk in de keuze van de beelden die ik hier toon. Dat er een soort herkenbaarheid is. Je ziet hier de iconen waar ik altijd mee werk: de icoon van de boom, van de engel en van het paard."

Het heeft me een half miljoen gekost maar ik zie veel mensen erover praten, dus voor mij is de opzet geslaagd

Kunst is ook een economische realiteit: wie tentoonstelt in Venetië, kan rekenen op aandacht van verzamelaars en curatoren. Het werk dat Arne Quinze 2 jaar geleden in een privétuin toonde, was nog voor de opening verkocht. Dit keer heeft hij een uitgebreidere expo samen met de Amerikaanse DJ Swiss Beatz , waarvoor Quinze voor het eerst werkt met glas en keramiek.

België en Nederland liggen, net zoals in het echt, ook in de biënnaletuin vlak naast elkaar. De Nederlanders tonen daar in de Giardini opmerkelijke kunstwerken uit cacao, palmolie en suiker. Ze werden door het collectief CATPC gemaakt op een vroegere plantage van Unilever in Congo, vertelt kunstenaar Ced’art Tamasala: "Het belangrijkste is niet uitgesloten te worden."

Door het raam van het paviljoen zie je de Belgische vlag wapperen boven het Belgisch Paviljoen. "Het was moedig en dapper van Nederland om ons deze mogelijkheid te geven", besluit Tamasala. "Het bewijst dat plantagearbeiders bijdroegen aan het bestaan van musea in de wereld. Voor ons is het gewoon een langdurig onrecht dat wordt rechtgezet. Het is in ieder geval een begin."

De Biennale van Venetië loopt nog tot 24 november. Naast de centrale tentoonstelling in Giardini en Arsenale zijn er tientallen tentoonstellingen die gelijktijdig lopen, verspreid over de hele stad.